Kelâm; özelde insan hayatına genelde ise tüm varlığın var oluşuna anlam ve değer kazandıran iman esaslarını konu edinen bir ilimdir. Bu çerçevede o, Allah’ın varlığından birliğinden, sıfatlarından ve fiillerinden, peygamberliğe, yaratılışa (Mebde) ve varlığın sonuna (Meâd) dair meselelerden, inanç esaslarının temel kaynağı olan Kur’an’a ve aklın açık ve evrensel ilkelerine bağlı kalarak bahseder. Hiç kuşkusuz Müslümanların hem kendi içlerindeki siyasi çatışmaların doğurduğu fikir ayrılıkları hem de onların farklı medeniyetler, kültürler, inançlar ve dünya görüşleriyle karşılaşmaları yeni bir fikrî çabayı gerekli kılıyordu. Bu gereklilik İslâm’ın temel kaynağı olan Kur’ân tarafından arz edilen ve insanlarda fıtrî olan gerçekleri düşünme ve onları belli bir usul ve disiplin içerisinde ele alma ihtiyacını doğurdu. İslâm geleneği içerisinde bu ihtiyaca cevap vermek Kelâm İlmi’nin üzerine düştü. Kelâm İlmi konusuna uygun olarak kendisine yüce ve vazgeçilmez bir amaç belirledi. Bu amaç, genel olarak Hak Din’in müntesiplerine dünya ve ahiret mutluluğunu kazandırmak şeklinde ifade edildi. Bununla birlikte Kelâm’ın bu ulvî amaca uygun başka aslî hedefleri de vardı. Bunlar kısaca, bizi itaate ve rızaya zorlayan inancımızın mümkün olduğu ölçüde en doğru kaynaklardan en güçlü kanıtlarla tespit edilmesi ve aklî olarak temellendirilmesinden ibaretti. Kelâm, tarih boyunca bu aslî vazifelerini ve hedeflerini gerçekleştirebilmek için sahih nakle, aklıselime, tecrübeye ve yaşanan çağa uygun araçlar bulmaya çalıştı. Mütekellimler bu araçların kullanılmasını, açık kitap olan Kur’an’ın ve açıklayıcı sahih Sünnet’in doğru anlaşılması için vazgeçilmez gördüler. Çünkü Hariciler örneğinde açıkça sergilendiği gibi, sağlam ve doğru temeller üzerine bina edilmeyen inançlar, insanları kör bir itaate ve yanlış bir rıza algısına götürmekteydi. Kelâm Anabilim Dalımızda yukarıda belirlenen hedefleri gerçekleştirebilmek için, Lisans düzeyinde, mevcut müfredat içerisinde yer alan “İslâm İnanç Esasları”, “Sistematik Kelâm”, “Kelâm Tarihi” ve “Günümüz Kelâm Problemleri” gibi dersler okutulmaktadır.
|